Παραμένουν ανοικτές οι περιβαλλοντικές πληγές που άφησαν τα έργα στην Χερσόνησο Ακάμα – Η μη συμμόρφωση του Τμήματος Δασών, η μη τήρηση των δεσμευτικών όρων και η κατ’ επανάληψη μη υλοποίηση των χρονοδιαγραμμάτων καθυστερούν την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς, τον επανασχεδιασμό των υδραυλικών έργων και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, διακυβεύοντας την ακεραιότητα της περιοχής
Τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις, το Terra Cypria, το BirdLife Cyprus, το Cyprus Wildlife Society και η Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών ζητούν από το Τμήμα Δασών την τήρηση των νομικά δεσμευτικών όρων της Έκθεσης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ), η οποία εκδόθηκε από την Περιβαλλοντική Αρχή τον Μάρτιο 2024 και αφορά την ολοκλήρωση της Φάσης Α΄ του έργου βελτίωσης του κύριου οδικού δικτύου του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) Ακάμα.
Παράλληλα, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν την πλήρη ευθυγράμμιση των τελικών κατασκευαστικών σχεδίων με τους νομικά δεσμευτικούς όρους της Έκθεσης ΕΟΑ για τη Φάση Α΄, έτσι ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η περιβαλλοντική ζημιά, να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των έργων στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Χερσόνησος Ακάμα.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις τονίζουν το γεγονός ότι δεν έχουν τηρηθεί τα χρονοδιαγράμματα που τέθηκαν, με βάση τις σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 20/12/2023, η οποία αφορά τις αλλαγές για την υλοποίηση των έργων του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα, και ημερομηνίας 19/03/2024, που αφορούν τη ρύθμιση και τον προγραμματισμό των αλλαγών για την υλοποίηση των έργων του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα.
Παρότι απέστειλαν σειρά σχετικών επιστολών προς την Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, στις 19/06/2024, 24/09/2024 και 03/10/2024, μέχρι σήμερα οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν έλαβαν οποιαδήποτε απάντηση από την καθ’ ύλην αρμόδια Υπουργό, είτε για την αποδοχή, ή μη, των αιτιολογημένων εισηγήσεών τους στα πλαίσια της διαδικασίας αναθεώρησης του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα, είτε για την τήρηση, ή μη, των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, καθώς και των νομικά δεσμευτικών όρων που έχουν τεθεί από την Περιβαλλοντική Αρχή, για την ορθή ολοκλήρωση της Φάσης Α΄ του έργου βελτίωσης του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα.
Η καθ’ ύλην αρμόδια αρχή για την προστασία των υδάτων και την έγκριση των υδραυλικών έργων είναι το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ). Σύμφωνα με σχετικό όρο της Έκθεσης ΕΟΑ, η οποία εκδόθηκε από την Περιβαλλοντική Αρχή τον Μάρτιο 2024 και αφορά την ολοκλήρωση της Φάσης Α’, τα υδραυλικά έργα στην περιοχή Τοξεύτρας-Άβακα, έπρεπε να εξεταστούν από το ΤΑΥ για τυχόν αλλαγές, τόσο όσον αφορά τη λειτουργικότητα τους, όσο και την προστασία των ενδιαιτημάτων και ειδών. Ακολούθως, το ΤΑΥ έπρεπε να προτείνει τα απαραίτητα μέτρα, σε διάστημα 15 ημερών από την έκδοση της Έκθεσης ΕΟΑ, για να επανέλθουν για ενημέρωση και συζήτηση στην Ad-hoc Επιτροπή για την ΕΟΑ.
Σε αυτά τα πλαίσια, το ΤΑΥ, σε επιστολή ημερομηνίας 02/04/2024, πρότεινε συγκεκριμένα μέτρα, τα οποία πρέπει να επανεξεταστούν από τον μελετητή του έργου το συντομότερο δυνατό και αφορούν όλα τα υδραυλικά έργα της Φάσης Α’ του έργου βελτίωσης του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα. Ακολούθως, ο μελετητής του έργου και το Τμήμα Δασών πρέπει να προτείνουν λύσεις για την επίλυση των υφιστάμενων προβλημάτων. Στη συνέχεια, εάν και όπου κριθεί αναγκαίο από το ΤΑΥ, θα πρέπει να απομακρυνθούν οι κιβωτιοειδείς οχετοί (box culverts) και να γίνει επανασχεδιασμός και ανακατασκευή των γεφυριών και των διαβάσεων, με γνώμονα:
- Την ορθή λειτουργία των υδραυλικών έργων για την αποφυγή φαινομένων διάβρωσης, εκτροπής και υδρομορφολογικής αλλοίωσης.
- Την διασφάλιση της συνέχειας του ποταμού για τη διακίνηση του παγκοσμίως κρισίμως κινδυνεύοντος (critically endangered) είδους ψαριού του Ευρωπαϊκού χελιού (Anguilla anguilla).
- Την επίτευξη των στόχων διατήρησης και διασφάλιση της ακεραιότητας των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΕΖΔ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα.
Σημειώνεται επίσης ότι, με κοινή επιστολή ημερομηνίας 19/06/2024, η οποία αφορά την αναθεώρηση του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα και απευθύνεται προς την Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δηλώνουν ότι συμφωνούν με τα μέτρα που προτείνονται από το ΤΑΥ. Ως εκ τούτου, εισηγούνται την κατεδάφιση των υφιστάμενων οχετών, καθώς και τον επανασχεδιασμό και την ανακατασκευή των προτεινόμενων γεφυριών και διαβάσεων, κατά μήκος του δρόμου Τοξεύτρα-Άβακας. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις θεωρούν μείζονος σημασίας τη λήψη των συγκεκριμένων μέτρων αποκατάστασης θεωρείται, προκειμένου να αντισταθμιστούν – έστω και εκ των υστέρων – οι δυνητικά σημαντικές και αρνητικές επιπτώσεις των υδραυλικών έργων, τα οποία έχουν κατασκευαστεί κατά παράβαση των σχετικών όρων της Αιτιολογημένης Διαπίστωσης του Τμήματος Περιβάλλοντος, ημερομηνίας 02/12/2021 και των Κατευθυντήριων Γραμμών του ΤΑΥ για τη βελτίωση και διατήρηση της συνέχειας των υδατορεμάτων, ημερομηνίας 17/03/2022.
Καταλήγοντας είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, από τον Μάρτιο 2024 μέχρι σήμερα, δεν έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθοι νομικά δεσμευτικοί και ουσιώδεις όροι της Έκθεσης ΕΟΑ για τη Φάση Α΄ του έργου βελτίωσης του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα, οι οποίοι προνοούν:
- Να επισπευσθεί το κλείσιμο των μη εγγεγραμμένων δρόμων και αυθαίρετων προσβάσεων, που δεν εμπίπτουν στους κύριους δασικούς δρόμους και δεν θα χρησιμοποιούνται σύμφωνα με το Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα.
- Να απομακρυνθούν τα παράνομα υποστατικά/καταλύματα και να αρθούν οι παρανομίες/αυθαίρετες επεμβάσεις στα όρια του ΕΔΠ Ακάμα και εντός των περιοχών του Δικτύου Natura 2000.
- Να ολοκληρωθεί η διαδικασία έκδοσης των Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΕΖΔ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, τα οποία αρχικά προνοείτο να δημοσιευτούν μέχρι τον Φεβρουάριο 2022 και ακολούθως προνοείτο να δημοσιευτούν μέχρι τον Οκτώβριο 2024.
- Να επισπευσθεί η διαδικασία έκδοσης αποτελεσματικού νομοθετικού πλαισίου και ειδικών κανονισμών λειτουργίας του ΕΔΠ Ακάμα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, το Terra Cypria, το BirdLife Cyprus, το Cyprus Wildlife Society και η Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών, με γνώμονα την μακροπρόθεσμη διατήρηση, αποτελεσματική προστασία και ολοκληρωμένη διαχείριση της Χερσονήσου Ακάμα, ζητούν τα ακόλουθα:
- Αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς, ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των έργων εντός των περιοχών Natura 2000.
- Επαναξιολόγηση και αναθεώρηση των υπόλοιπων έργων και φάσεων υλοποίησης του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα, περιλαμβανομένων τόσο των κύριων δασικών δρόμων, όσο και των κόμβων υποδομών διαχείρισης του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα.
- Άμεσος επανακαθορισμός των τελικών χρονοδιαγραμμάτων για την ολοκλήρωση των έργων της Φάσης Α’.
- Αφαίρεση ολόκληρου του λάστιχου υδροδότησης και του καλωδίου ηλεκτροδότησης με περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, μεταφορά εκτός ΕΔΠ Ακάμα, αποκατάσταση οποιασδήποτε δυνητικής επίπτωσης στο περιβάλλον και εξεύρεση εναλλακτικής λύσης υδροδότησης για κάλυψη των αναγκών πυρόσβεσης.
- Άμεσο κλείσιμο όλων των μη εγγεγραμμένων παράδρομων και των αυθαίρετων προσβάσεων προς την ακτογραμμή, εντός και πλησίον της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρα-Τοξεύτρα.
- Άμεση απομάκρυνση όλων των παράνομων υποστατικών και καταλυμάτων, περιλαμβανομένων τόσο των αναψυκτηρίων και εστιατορίων εντός και πλησίον της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρα-Τοξεύτρα, όσο και των γεωργοκτηνοτροφικών υποστατικών (στιάδια) στις παρυφές του ΕΔΠ Ακάμα και εντός των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΕΖΔ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα.
- Άμεση έκδοση των Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΕΖΔ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, καθώς και των Ειδικών Κανονισμών Λειτουργίας του ΕΔΠ Ακάμα.