Το 2023 σημειώθηκε ρεκόρ, με τις θερμοκρασίες ανά το παγκόσμιο να είναι κατά 1°C ψηλότερες συγκριτικά με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Την ίδια στιγμή, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (“IPCC”) επιβεβαιώνει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, οι οποίες εξαρτώνται από την καύση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακα, φυσικό αέριο). Με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης να είναι ορατές στην υγεία, την κοινωνία και την οικονομία μας, δεν μπορούμε πλέον να αγνοούμε την αναγκαιότητα άμεσης και δραστικής μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Τo Terra Cypria-Το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος και οι Φίλοι της Γης Κύπρου, μέσω χρηματοδοτούμενου προγράμματος από το European Climate Foundation-ECF, πραγματοποίησαν ποσοτική έρευνα, μέσω ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων διάρκειας επτά μηνών, με το σύνολο των απαντήσεων να φτάνει τις 425. Η έρευνα αφορούσε στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας εν μέσω κλιματικής κρίσης και – πιο συγκεκριμένα – πώς αυτοί επηρεάζουν τους πολίτες σε διάφορα επίπεδα.
Δυσαρεστημένοι με το σύστημα μεταφορών οι Κύπριοι, 6 στους 10 δηλώνουν πρόθυμοι να κινούνται με βιώσιμα μέσα αρκεί να δημιουργηθεί ένα κατάλληλο και ασφαλές πλαίσιο.
Οι Κύπριοι αντιλαμβάνονται ότι το σύστημα μεταφορών επηρεάζει άμεσα την υγεία, το περιβάλλον και την οικονομία και ότι χρειάζεται να βελτιωθεί, με ποσοστό 96% των ερωτηθέντων να συμφωνούν με την εν λόγω δήλωση. Την ίδια στιγμή, το 64% των ερωτηθέντων δήλωσαν πρόθυμοι να μειώσουν τη χρήση του αυτοκινήτου, το οποίο – όπως διαφάνηκε – αποτελεί το μέσο που χρησιμοποιείται συχνότερα (με το 79% να δηλώνουν ότι το χρησιμοποιούν πολύ συχνά), ωστόσο θεωρούν ότι για την ώρα κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η χρήση του λεωφορείου και του ποδηλάτου δεν αποτελούν τις πιο συχνές επιλογές των Κυπρίων για τις μετακινήσεις τους. Συγκεκριμένα, 47,5% δήλωσαν ότι δεν χρησιμοποιούν ποτέ το λεωφορείο, το 7% το χρησιμοποιεί αρκετά συχνά και μόλις το 1% το χρησιμοποιεί πολύ συχνά. Αντίστοιχα, για το ποδήλατο, πέραν των μισών ερωτηθέντων (54%) δήλωσαν ότι δεν το χρησιμοποιούν ποτέ, το 32% ότι το χρησιμοποιούν σπάνια και μόλις το 9% το χρησιμοποιούν αρκετά συχνά.
Αναφορικά με την πεζή μετακίνηση, τα δεδομένα είναι πιο ενθαρρυντικά, με το 39,3% των ερωτηθέντων να δηλώνουν ότι πραγματοποιούν αρκετά συχνά τις μετακινήσεις τους με τα πόδια, το 12% πολύ συχνά, ενώ μόνο το 5% δήλωσαν ότι δεν πραγματοποιούν ποτέ τις μετακινήσεις τους με τα πόδια.
Στην ερώτηση ως προς το πώς θεωρούν ότι θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι μεταφορές στην Κύπρο, οι πιο συχνές απαντήσεις αφορούν στην ανάγκη για βελτιωμένο σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς όπως και μεγαλύτερη ασφάλεια στη διακίνηση με το ποδήλατο και τα πόδια.
Ένθερμοι υποστηρικτές της ανανεώσιμης ενέργειας και της ενεργειακής αυτάρκειας οι Κύπριοι
Οι Κύπριοι υποστηρίζουν έντονα την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), με το ποσοστό να φτάνει περίπου το 90%, ενώ φαίνεται να έχουν σημαντική αντίληψη των προτερημάτων τους. Ως τα κυριότερα προτερήματα δήλωσαν τη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, την ενεργειακή αυτονομία του νοικοκυριού/επιχείρησης και την ιδιοκατανάλωση. Οι Κύπριοι αντιλαμβάνονται ότι η υφιστάμενη διαδικασία παραγωγής ενέργειας, η οποία στηρίζεται στην καύση ορυκτών καυσίμων, είναι επιβλαβής για την υγεία (96%), το περιβάλλον (97%) και την οικονομία (92%).
Μάλιστα, 7 στους 10 πιστεύουν ότι η Κύπρος μπορεί να επιτύχει πλήρη ενεργειακή αυτάρκεια μέσω ΑΠΕ, ενώ 8 στους 10 υπέδειξαν ως βασικό εμπόδιο για την πλήρη στροφή σε ΑΠΕ τα πολιτικά συμφέροντα. Άλλα εμπόδια που εντοπίστηκαν είναι τα προβλήματα στο δίκτυο, η απουσία αποθήκευσης ενέργειας, η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η απουσία κοινωνικών ενεργειακών έργων, όπως οι ενεργειακές κοινότητες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ποσοστό των ερωτηθέντων που επέλεξε ως εμπόδιο την ελλιπή ενημέρωση για ΑΠΕ (70%), με το 66%, ωστόσο, να δηλώνει σε άλλη ερώτηση ότι “γνωρίζει για σχέδια στήριξης που παρέχει η κυβέρνηση για την εγκατάσταση και χρήση ΑΠΕ.”
Επίσης, το 49,6% δήλωσαν πως δεν γνωρίζουν αν ο πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΗΚ) χρησιμοποιεί ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Παρά τη θετική απόκριση για τις ΑΠΕ, μόνο το 34% έχει εγκαταστήσει συστήματα ΑΠΕ στα νοικοκυριά ή τις επιχειρήσεις τους, με τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν την εγκατάσταση τους να είναι το κόστος αγοράς, η παροχή κινήτρων, η πρακτικότητα/ευκολία και, τέλος το κόστος συντήρησής τους.
Ιδιαίτερη περίπτωση για τους Κυπρίους το Φυσικό Αέριο
Ενώ το 59% αναγνωρίζει ότι το φυσικό αέριο ως ορυκτό καύσιμο εντείνει την κλιματική κρίση, δεν φαίνεται να υπάρχει ξεκάθαρη σύγκλιση ως προς το εάν συνεισφέρει στην πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Απουσία ξεκάθαρης άποψης εντοπίζεται και στο αν το φυσικό αέριο αποτελεί μεταβατικό στάδιο πριν την πλήρη χρήση ΑΠΕ, με το 35% να απαντά ναι, το 34% “δεν γνωρίζω” και το 31% όχι.
Ως προς το ποια θα είναι η χρήση του φυσικού αερίου, 52% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η έλευση και εξαγωγή του φυσικού αερίου είναι δαπανηρή, με περίπου το ίδιο ποσοστό ατόμων να διαφωνεί με την αξιοποίησή του μόνο για σκοπούς εξαγωγής προς άλλες χώρες. Οι δύο επικρατούσες απαντήσεις στην ερώτηση για το αν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για την αξιοποίηση του φυσικού αερίου ήταν το “δεν ξέρω” (44.5%) και “όχι” (44%). Παράλληλα, στην ερώτηση για το εάν η ΑΗΚ έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει το φυσικό αέριο η πλειοψηφία απάντησε πως “δεν γνωρίζει” (49%).
Στο μόνο σημείο όπου υπήρχε σύγκλιση απαντήσεων είναι για αν το φυσικό αέριο εργαλειοποιείται πολιτικά, με το 77% των ερωτηθέντων να δηλώνουν σύμφωνοι.
Το κύριο συμπέρασμα που εξάγεται από την έρευνα είναι ότι η πλειοψηφία των Κύπριων είναι ένθερμοι υποστηρικτές των ΑΠΕ και της βιώσιμης κινητικότητας. Φαίνεται να υπάρχει ετοιμότητα από πλευράς της κοινωνίας για προώθηση βιώσιμων λύσεων στους δύο αυτούς τομείς. Είναι σημαντικό να σημειωθεί βεβαίως ότι μέσω της έρευνας εντοπίστηκαν κενά γνώσης, όπως για παράδειγμα σε θέματα όπως οι ενεργειακές κοινότητες ή το φυσικό αέριο. Παράλληλα εντοπίστηκαν και πιθανές λύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δημιουργία πολιτικών και μέτρων οι οποίες να είναι προσαρμοσμένες στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Μπορείτε να βρείτε τα αναλυτικά συμπεράσματα της έρευνας στον ακόλουθο σύνδεσμο: εδώ
Επικοινωνία:
Άντρεα Παναγιώτου, Terra Cypria – Το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος, [email protected], 25320034
Νατάσα Ιωάννου, Φίλοι της Γης Κύπρου, [email protected], 99336017
Σημειώσεις προς τους συντάκτες:
- Το ερωτηματολόγιο απευθυνόταν σε άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών, με την πλειοψηφία των συμμετεχόντων να ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα των 35-44 (29,6%) και 25-34 (25,6%). Νεαρότερες ηλικίες (18-24) αποτελούσαν το 12,2% των ερωτηθέντων. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ακόμη ότι, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (το 82,1%) διαμένουν σε πόλεις και το 17,9% στην ύπαιθρο. Παράλληλα, πέραν των μισών ερωτηθέντων (το 58,1%) είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού, το 26,6% είναι κάτοχοι πτυχίου, το 7,3% κάτοχοι απολυτηρίου, το 6,6% κάτοχοι διδακτορικού, με το 1,4% να έχει επιλέξει την κατηγορία “άλλο” στην ερώτηση για το μορφωτικό επίπεδο.
- Στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή των απόψεων των Κυπρίων για την ενέργεια και τις μεταφορές εν μέσω κλιματικής κρίσης, ο βαθμός στον οποίο επηρεάζεται η ζωή τους από τους εν λόγω τομείς, ως οι πιο ενεργοβόροι τομείς στην Κύπρο, ο συσχετισμός που θεωρούν ότι υπάρχει με την κλιματική κρίση και οι λύσεις που υποστηρίζουν.
- Η πληροφορία σχετικά με την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1°C είναι βάσει εκτιμήσεων του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Copernicus.
- Σύμφωνα με την ιστοσελίδα k-energy, ιδιοκατανάλωση “συμβαίνει όταν το φωτοβολταϊκό σύστημα παράγει ενέργεια και αυτή καταναλώνεται ταυτόχρονα στην κατοικία για να ικανοποιήσει τις ανάγκες ηλεκτρισμού που έχει τη συγκεκριμένη στιγμή.”
- Στην ΑΗΚ, ανήκουν ήδη τρία φωτοβολταϊκά πάρκα (ένα στο Τσέρι ισχύος 3MW, ένα στο Ακρωτήρι στη Λεμεσό ισχύος 12MW και ένα στον Αγ. Ιωάννη Λευκωσίας με ισχύ 3.5MW), ενώ προτίθεται να λειτουργήσει και άλλα πάρκα.
- Για το 2022, η ΑΗΚ πλήρωσε 248 εκατομμύρια περίπου για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ) λόγω των εκπομπών ΑτΘ που προκάλεσε.