Skip to main content
Νέα

Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αφήνει εκτεθειμένη την Κυπριακή Δημοκρατία έναντι των υποχρεώσεων και δεσμεύσεων της

By 8 Αυγούστου, 2025No Comments

Το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus τονίζουν ότι, στο πλαίσιο ισχύουσας διαδικασίας παράβασης, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) αφήνει ανεπανόρθωτα εκτεθειμένη την Κυπριακή Δημοκρατία έναντι των υποχρεώσεων και δεσμεύσεων της, οι οποίες απορρέουν από το περιβαλλοντικό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Η ισχύουσα διαδικασία παράβασης αφορά τη συστημική – δηλαδή σοβαρή, διαχρονική, επαναλαμβανόμενη και γενικευμένη – κακή εφαρμογή των ακόλουθων διατάξεων του περιβαλλοντικού κεκτημένου της ΕΕ, το οποίο αφορά την προστασία και διαχείριση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο:

  • Άρθρα 4(4), 6(1) και 6(2) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (γνωστή ως Οδηγία για τους Οικοτόπους).
  • Άρθρο 4(4) της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, για τη διατήρηση των αγρίων πτηνών (πρώην Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, γνωστή ως Οδηγία για τα Πουλιά).

Σχετικές με τις πιο πάνω διατάξεις των Οδηγιών της ΕΕ για τους Οικοτόπους και τα Πουλιά είναι οι ακόλουθες πρόνοιες της εναρμονιστικής νομοθεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας:

  • Άρθρα 13 και 15 των περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμων του 2003 έως 2015.
  • Άρθρο 7(5) των περί Προστασίας και Διαχείρισης των Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμων του 2003 έως 2021.

Στο πλαίσιο της ισχύουσας διαδικασίας παράβασης, από το 2016 μέχρι σήμερα το ΥΓΑΑΠ έχει αθετήσει κατ’ επανάληψη τις υποχρεώσεις, τις δεσμεύσεις και τα χρονοδιαγράμματα που το ίδιο έχει θέσει για τη θέσπιση των αναγκαίων στόχων διατήρησης και κατάλληλων μέτρων διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, μέσω της έκδοσης των απαραίτητων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης[1].

Όπως σημειώνεται στις Ειδικές Εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ημερομηνίας 26.04.2024 και 05.08.2025, σύμφωνα με πληροφόρηση που βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Τμήματος Περιβάλλοντος, στην Κύπρο έχουν καθοριστεί συνολικά 40 περιοχές ως Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) / Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και 30 περιοχές ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Από τις συνολικά 40 περιοχές ΤΚΣ, οι 37 έχουν χαρακτηριστεί ως ΕΖΔ, αλλά έχουν εκδοθεί τα αναγκαία Διατάγματα Προστασίας και Διαχείρισης για μόνο 10 περιοχές ΕΖΔ. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τουλάχιστον 5 από τα 10 Διατάγματα Προστασίας και Διαχείρισης που έχουν εκδοθεί μέχρι στιγμής κρίνονται ως ανεπαρκή. Όσον αφορά τις 30 περιοχές ΖΕΠ, η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας υπέβαλε, με επιστολές ημερομηνίας 22.07.2021 και 05.10.2021, προς το Τμήμα Περιβάλλοντος τα προσχέδια των Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης, «τα οποία, παρά την πάροδο αδικαιολόγητα μεγάλου χρονικού διαστήματος, παραμένουν ακόμα σε εκκρεμότητα ενώπιον της Περιβαλλοντικής Αρχής».

Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του καθ’ ύλην αρμόδιου υπουργείου, «σε ό,τι αφορά τα θέματα εφαρμογής του ευρωπαϊκού κεκτημένου, το ΥΓΑΑΠ καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την πλήρη συμμόρφωση, χωρίς καθυστέρηση, με τις υποχρεώσεις της Οδηγίας για τους Οικότοπους, περιλαμβανομένης της έκδοσης των Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης, τα οποία αφορούν κυρίως τις ΕΖΔ. Προς τον σκοπό αυτό έχει προταθεί διαφορετική προσέγγιση, μέσω της απόδοσης νομικής ισχύος στα υφιστάμενα Διαχειριστικά Σχέδια για επιτάχυνση των διαδικασιών και αποφυγή περαιτέρω καθυστερήσεων».

Το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus θεωρούν ότι η νέα μετάθεση του καθορισμένου χρονοδιαγράμματος για την έκδοση των αναγκαίων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, είναι προβληματική και ανέφικτη, καθότι τα Διαχειριστικά Σχέδια των περιοχών ΤΚΣ/ΕΖΔ θεωρούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρωχημένα, ανεπαρκή και ακατάλληλα. Τόσο επί της ουσίας, όσο και επί της διαδικασίας, η «διαφορετική προσέγγιση, μέσω της απόδοσης νομικής ισχύος στα υφιστάμενα Διαχειριστικά Σχέδια», η οποία προτείνεται «για επιτάχυνση των διαδικασιών και αποφυγή περαιτέρω καθυστερήσεων», έρχεται να δικαιολογήσει τη νέα αθέτηση νομικών υποχρεώσεων και επίσημων δεσμεύσεων. Παράλληλα, οδηγεί στη μετάθεση, για πολλοστή φορά, του καθορισμένου χρονοδιαγράμματος για έκδοση των Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης μέχρι τα τέλη του 2025, το οποίο έθεσε τον Απρίλιο 2024 το ίδιο το ΥΓΑΑΠ, αμέσως μετά την παραπομπή της υπόθεσης στο Δικαστήριο της ΕΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η νέα παράβαση του καθορισμένου χρονοδιαγράμματος οδηγεί αναπόφευκτα σε περαιτέρω καθυστέρηση αντί στην επιτάχυνση των διαδικασιών, όπως διατείνεται το ΥΓΑΑΠ.

Η «διαφορετική προσέγγιση» του ΥΓΑΑΠ συνιστά ξεκάθαρη αθέτηση των ακόλουθων θέσεων και πολιτικών, οι οποίες περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας:

  • Στο πλαίσιο του πυλώνα για «Αναζωογόνηση της Υπαίθρου» («Πολιτική 1 – Παροχή βασικών υπηρεσιών στην ύπαιθρο – Δ. Περιβάλλον και Ενέργεια»), αναφέρονται τα ακόλουθα: «1.4.2. Καλύπτουμε όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε σχέση µε τη διαχείριση της φύσης και ιδιαίτερα του Δικτύου Natura 2000, σε συνεργασία µε τις τοπικές κοινωνίες, αναδεικνύοντας τη σημασία της».
  • Στο πλαίσιο του πυλώνα για «Καθαρό Περιβάλλον» («Πολιτική 1 – Στόχος η Πράσινη Οικονομία: Αναβάθμιση θεσμικού πλαισίου και διαχείρισης περιβαλλοντικών ζητημάτων»), αναφέρονται τα ακόλουθα: «1.6. Συμμορφωνόμαστε πλήρως µε το περιβαλλοντικό κοινοτικό κεκτημένο, µέσω της δημιουργίας υπηρεσίας που παρακολουθεί και ελέγχει τη σχετική διαδικασία, σε συνεργασία µε όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία και υπηρεσίες».
  • Στο πλαίσιο του πυλώνα για «Καθαρό Περιβάλλον» («Πολιτική 5 – Προστασία της πλούσιας βιοποικιλότητας της Κύπρου»), αναφέρονται τα ακόλουθα: «5.6. Καλύπτουμε όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε σχέση µε τη διαχείριση της φύσης και ιδιαίτερα του Δικτύου Natura 2000, σε συνεργασία µε τις τοπικές κοινωνίες. Διασφαλίζουμε ότι όλες οι προειδοποιητικές επιστολές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παράβαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε σχέση µε το δίκτυο περιοχών Natura 2000 τυγχάνουν άμεσης διαχείρισης για αποτελεσματική ανταπόκριση στις ευρωπαϊκές µας υποχρεώσεις».

Καταλήγοντας, το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus τονίζουν ότι, λόγω ακριβώς της μη έκδοσης των αναγκαίων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, μέχρι σήμερα δεν έχουν θεσπιστεί οι αναγκαίοι στόχοι διατήρησης και τα κατάλληλα μέτρα διαχείρισης για αυτές τις περιοχές. Ως εκ τούτου, οι περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο παραμένουν απροστάτευτες και η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με ενδεχόμενη έκδοση καταδικαστικής απόφασης από το Δικαστήριο της ΕΕ.

[1]              Σύντομο ιστορικό της ισχύουσας διαδικασίας παράβασης:

Στις 05.10.2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβίβασε Αίτημα EU Pilot, ζητώντας σχετική ενημέρωση από τις Κυπριακές Αρχές.

Στις 26.10.2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι Κυπριακές Αρχές κατέληξαν από κοινού στα Επιχειρησιακά Συμπεράσματα Διμερούς Συνάντησης, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία, στο πλαίσιο της Δράσης 5 του Σχεδίου Δράσης για τη Φύση, τον Άνθρωπο και την Οικονομία, οπότε συμφωνήθηκε όπως τα Διατάγματα Προστασίας και Διαχείρισης όλων των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο εκδοθούν μέχρι τα τέλη 2019.

Στις 26.04.2021, η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας διαβίβασε σχετική γνωμάτευση στον Γενικό Διευθυντή του ΥΓΑΑΠ, με βάση την οποία «κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ δεν επιτρέπεται στα κράτη μέλη να επικαλούνται διατάξεις, πρακτικές ή καταστάσεις της εσωτερικής τους έννομης τάξεως για να δικαιολογούν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων και των προθεσμιών που θέτει μια Οδηγία. Συνεπώς, οι όποιες αξιοσημείωτες δυσκολίες σε εθνικό επίπεδο δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την επί σειρά ετών μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της ΕΕ. Έπεται ότι μια τέτοια επιχειρηματολογία δεν ευδοκιμεί ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ». Ως εκ τούτου, η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, «ενόψει της αυταπόδεικτης σοβαρότητας του θέματος», εισηγήθηκε όπως το ΥΓΑΑΠ χρησιμοποιήσει το χρόνο, που θα μεσολαβήσει μεταξύ της γνωμάτευσης της και της διαβίβασης Προειδοποιητικής Επιστολής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να προβεί στις «απαραίτητες ενέργειες που απαραιτήτως πρέπει πλέον να γίνουν».

Στις 28.05.2021, το ΥΓΑΑΠ εξέδωσε σχετική ανακοίνωση, με τίτλο «Προτεραιότητα η ορθολογική διαχείριση του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο», σύμφωνα με την οποία η διαδικασία έκδοσης των αναγκαίων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο θα ολοκληρωνόταν μέχρι τα τέλη του 2021.

Στις 09.06.2021 και 06.04.2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβίβασε Προειδοποιητική Επιστολή και Αιτιολογημένη Γνώμη, αντίστοιχα, προς τις Κυπριακές Αρχές, στο πλαίσιο της ισχύουσας διαδικασίας παράβασης.

Στις 13.03.2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να προχωρήσει στην παραπομπή της ισχύουσας διαδικασίας παράβασης στο Δικαστήριο της ΕΕ, λόγω μη συμμόρφωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις διατάξεις της Οδηγίας για τους Οικοτόπους.

Στις 26.03.2024, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας απέστειλε σχετική επιστολή προς την ΥΓΑΑΠ, ζητώντας πληροφόρηση για το χρονοδιάγραμμα έκδοσης των αναγκαίων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, καθώς και «ενημέρωση κατά πόσο επιτέλους θα αναζητηθεί λογοδοσία αυτών που έφεραν την χώρα μας σε αυτή τη δυσχερή θέση».

Στις 11.04.2024, η ΥΓΑΑΠ απέστειλε απαντητική επιστολή προς τον Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, ότι «η στόχευση είναι η ορθή και ποιοτική έκδοση 27 Διαταγμάτων μέχρι το τέλος του 2025, αφού σύμφωνα και με τις απαιτήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και πρόσφατες αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ, τα Διατάγματα πρέπει να είναι στοχευμένα με στοιχεία για τα είδη και τους οικότοπους, τα οποία εμπεριέχουν σημαντική ανάλυση και ακρίβεια».

Στις 26.04.2024, η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας εξέδωσε Ειδική Έκθεση, με τίτλο «Έλεγχος Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος», στην οποία, μεταξύ άλλων, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι παρατηρούνται «συστηματικές αδυναμίες και παραλείψεις, ως προς τη διαχείριση περιοχών του Δικτύου Natura 2000, καθώς και άλλων περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών». Ως εκ τούτου, συστήνεται όπως οι συναρμόδιες αρχές «διασφαλίζουν τη συμμόρφωσή τους με το θεσμικό πλαίσιο», ενώ«ιδιαίτερα σε θέματα συναρμοδιοτήτων να θεσπιστούν διαδικασίες που να διασφαλίζουν και να διαφυλάσσουν τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000, καθώς και άλλες περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο».

Στις 05.08.2025, η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας εξέδωσε νέα Ειδική Έκθεση, με τίτλο «Έλεγχος Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος», στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις του ΥΓΑΑΠ ότι δεν υπήρχαν λόγοι ανησυχίας και ότι λήφθηκαν όλα τα μέτρα για αποφυγή περαιτέρω διαδικασιών, το θέμα κατέληξε στο Δικαστήριο της ΕΕ. Ενδεικτικό της κωλυσιεργίας είναι ότι, από την ημερομηνία αποστολής της Προειδοποιητικής Επιστολής και της Αιτιολογημένης Γνώμης, εκδόθηκαν μόνο 10 Διατάγματα, τα 5 από τα οποία κρίνονται ως ανεπαρκή, όπως αναφέρεται σε δελτίο τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο εκδόθηκε στις 13.03.2024. Τον Δεκέμβριο 2024 η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας ζήτησε από την ΥΓΑΑΠ όπως ενημερωθεί για τις οποιεσδήποτε τυχόν εξελίξεις, αλλά μέχρι τη δημοσίευση της Ειδικής Έκθεσης δεν έλαβε οποιαδήποτε απάντηση.

Στις 06.08.2025, το ΥΓΑΑΠ εξέδωσε σχετική ανακοίνωση, με τίτλο «Ανακοίνωση του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αναφορικά με την Ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας», στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι «σε ό,τι αφορά τα θέματα εφαρμογής του ευρωπαϊκού κεκτημένου, το ΥΓΑΑΠ καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την πλήρη συμμόρφωση, χωρίς καθυστέρηση, με τις υποχρεώσεις της Οδηγίας για τους Οικότοπους, περιλαμβανομένης της έκδοσης των Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης, τα οποία αφορούν κυρίως τις ΕΖΔ. Προς τον σκοπό αυτό έχει προταθεί διαφορετική προσέγγιση, μέσω της απόδοσης νομικής ισχύος στα υφιστάμενα Διαχειριστικά Σχέδια για επιτάχυνση των διαδικασιών και αποφυγή περαιτέρω καθυστερήσεων».

Στις 03.02.2017, 31.07.2019, 08.09.2022 και 07.07.2025, η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξέδωσε τις Επισκοπήσεις Εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας και Πολιτικής της ΕΕ στην Κύπρο, στις οποίες αναφέρονται οι σχετικές προκλήσεις και προτείνονται δράσεις προτεραιότητας για τη συμμόρφωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με το περιβαλλοντικό κεκτημένο της ΕΕ. Ωστόσο, οι δράσεις προτεραιότητας που τίθενται στις Επισκοπήσεις Εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας και Πολιτικής της ΕΕ στην Κύπρο, οι οποίες εκδόθηκαν μεταξύ 2017-2025 και αφορούν τη θέσπιση των αναγκαίων στόχων διατήρησης και των κατάλληλων μέτρων διαχείρισης των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, μέσω της έκδοσης των απαραίτητων Διαταγμάτων, δεν έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα από το ΥΓΑΑΠ και τα καθορισμένα χρονοδιαγράμματα δεν έχουν τηρηθεί κατ’ επανάληψη.