Ακόμη δυο γύπες έπεσαν θύμα φονικών πασσάλων της ΑΗΚ τις τελευταίες μέρες, παρά τις εκκλήσεις και προειδοποιήσεις των ειδικών.
Το περασμένο Σάββατο, δύο γύπες Gyps fulvus πέθαναν από ηλεκτροπληξία σε πασσάλους του εναέριου δικτύου Μέσης Τάσης της ΑΗΚ που τροφοδοτούν κεραία της CYTA, στην περιοχή μεταξύ Κελοκεδάρων και Σαλαμιού. Τον Απρίλιο 2022, στο ίδιο ακριβώς σημείο, πέθανε από ηλεκτροπληξία ακόμη ένας γύπας, ενώ στην ίδια περιοχή το 2018 πέθανε γύπας μετά από πρόσκρουση σε εναέρια γραμμή.
Οι συγκεκριμένοι πάσσαλοι που βρίσκονται στον πυρήνα της επικράτειας του Γύπα αποτελούν παγίδα θανάτου για αυτό το εξαιρετικά απειλούμενο και προστατευόμενο είδος, ενώ οι δύο πρόσφατοι θάνατοι ισοδυναμούν με τεράστια οικολογική ζημιά. Η υπογειοποίηση καλωδίων, η χρήση μονωμένων καλωδίων, η μόνωση πασσάλων ή η χρήση ασφαλούς τύπου πασσάλων που αποτρέπουν την ηλεκτροπληξία πουλιών είναι απλά μέτρα που λαμβάνονται σε πολλές Ευρωπαϊκές και άλλες χώρες και επιτρέπουν τη συνύπαρξη του δικτύου ηλεκτροδότησης με την άγρια ζωή.
Ιδιαίτερη απογοήτευση προκαλεί το γεγονός ότι αυτοί οι θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν η ΑΗΚ είχε εφαρμόσει διορθωτικά μέτρα στη συγκεκριμένη τοποθεσία όταν είχε ενημερωθεί για την επικινδυνότητα των συγκεκριμένων πασσάλων μετά τον θάνατο του πρώτου γύπα το 2022. Παρότι η ΑΗΚ έχει δείξει διάθεση για μόνωση των πασσάλων και παρόλο που εδώ και 4 χρόνια υπάρχει σχετικό κονδύλι προς διάθεση της ΑΗΚ από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας μέσω ευρωπαϊκού προγράμματος, η δυσκαμψία που παρατηρείται οδήγησε στον θάνατο ακόμα δύο γυπών από ηλεκτροπληξία.
Δεδομένου ότι οι γύπες περνούν συχνά από το συγκεκριμένο σημείο, είναι θέμα χρόνου να σημειωθούν κι άλλες απώλειες λόγω ηλεκτροπληξίας στους πασσάλους αυτούς, τους οποίους οι γύπες χρησιμοποιούν συχνά για ξεκούραση. Οι δύο θάνατοι αποτελούν σημαντική απώλεια για τον πολύ μικρό πληθυσμό γύπα που πλέον αριθμεί 27 πουλιά, τη στιγμή που δαπανούνται σημαντικοί ευρωπαϊκοί και εθνικοί πόροι για την ανάκαμψη του είδους.
Τόσο οι προσκρούσεις όσο και οι ηλεκτροπληξίες στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας επιβαρύνουν το καθεστώς διατήρησης και του Γύπα και του Σπιζαετού Aquila fasciata – είδη με αυστηρό καθεστώς προστασίας από εθνικές και ευρωπαϊκές νομοθεσίες. Τα δεδομένα από τους δορυφορικούς πομπούς που φέρουν οι Γύπες και οι Σπιζαετοί της Κύπρου δείχνουν ότι η πρόσκρουση σε εναέριες ηλεκτρικές γραμμές και η ηλεκτροπληξία αποτελούν τη δεύτερη αιτία θνησιμότητας του Γύπα και τρίτη αιτία για τον Σπιζαετό. Μέσα σε διάστημα δύο ετών έχουν πεθάνει εξαιτίας υποδομών ηλεκτρισμού πέντε γύπες και από το 2018 έχουν χαθεί εννέα αετοί λόγω πρόσκρουσης ή/ και ηλεκτροπληξίας. Φυσικά, αυτοί οι αριθμοί το πιο πιθανό αποτελούν μια υποεκτίμηση των πραγματικών επιπέδων θνησιμότητας από αυτές τις αιτίες, καθώς δεν φέρουν όλα τα πουλιά δορυφορικούς πομπούς και τα νεκρά πουλιά δεν εντοπίζονται πάντα. Επιπρόσθετα, νεκρά από πρόσκρουση ή ηλεκτροπληξία έχουν βρεθεί αρκετά άλλα είδη πουλιών όπως Γερανοί, Πετρίτες, Φαλκόνια της Ελεονώρας, Αετογερακίνες και μικρότερα είδη.
Τα καλά σχεδιασμένα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διαφύλαξη των ειδών πτηνών και των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 με την πρόληψη της θνησιμότητας και αποφυγής πυρκαγιών από περιστατικά ηλεκτροπληξίας. Ο μετριασμός επιπτώσεων σε περιοχές Natura 2000 και σε προστατευόμενα είδη από υποδομές της ΑΗΚ αποτελεί ευθύνη της ΑΗΚ, με βάση τις πρόνοιες των περί Προστασίας και Διαχείρισης Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμων του 2003 έως 2020. Ως εκ τούτου, ο σχεδιασμός των πασσάλων και η διέλευση γραμμών Μέσης και Υψηλής Τάσης από συγκεκριμένες περιοχές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα πιο πάνω.
Στο πλαίσιο δύο ευρωπαϊκών προγραμμάτων («LIFE with Vultures CY» και «LIFE Bonelli eastMed»), η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας και το BirdLife Κύπρου ως φορείς υλοποίησης των εν λόγω προγραμμάτων, έχουν διασφαλίσει σημαντικά κονδύλια ύψους 150 χιλιάδων ευρώ από εθνικούς, ιδιωτικούς και ευρωπαϊκούς πόρους που διευκολύνουν την υλοποίηση μετριαστικών μέτρων από τη ΑΗΚ για την μείωση θνησιμότητας σε σημαντικά είδη πουλιών, όπως η σήμανση εναέριων γραμμών υψηλής τάσης για αποφυγή προσκρούσεων και μόνωση πυλώνων και πασσάλων για αποφυγή ηλεκτροπληξίας. Εντούτοις, αυτά τα μέτρα όχι μόνο δεν έχουν πλήρως υλοποιηθεί ακόμα αλλά αντίθετα, σημειώνεται μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίησή τους.
Η κατάσταση πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα και η ΑΗΚ καθ’ υπόδειξη της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας θα πρέπει να δράσει άμεσα για την μόνωση όλων των πασσάλων που έχουν αναγνωρισθεί ως υψηλού ρίσκου για ηλεκτροπληξία για τον Σπιζαετό και το Γύπα, αλλά και τη σήμανση εναέριων γραμμών υψηλής τάσης με υψηλό ρίσκο πρόσκρουσης για τον Γύπα.
Η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, το Birdlife Cyprus και το Terra Cypria,όπως έχουν ήδη τονίσει σε προηγούμενη ανακοίνωσή τους το 2022, θεωρούν επιτακτική ανάγκη αυτές οι συζητήσεις με την ΑΗΚ να γίνουν πράξεις πριν να χρειαστεί να μαζέψουμε και άλλα νεκρά πουλιά από την ύπαιθρο. Αυτή η καθυστέρηση, υπονομεύει πλέον τις εντατικές και δαπανηρές προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία χρόνια για τη διατήρηση του Γύπα και του Σπιζαετού στην Κύπρο. Αναμένουμε ότι η ΑΗΚ θα εφαρμόσει την ανάλογη πολιτική που θα τη δικαιολογεί ως «Χρυσό Προστάτη του Περιβάλλοντος» κατά την πρόσφατη βράβευσή της ως τέτοια.
